يادداشت‌های ايرانی - چهار

بيش‌وكم بيست سال است كه كارت جشنواره فيلمی كه اين‌روزها برپاست را در كيف و جيب دارم، اما شمار فيلم‌هايی كه در تمام اين سال‌ها با همين كارت‌ها ديده‌ام، شايد به بيست‌تا نرسد. اين اتفاق، چند دليل دارد كه مهم‌ترينش «فضا»ی سينمای مطبوعات و رسانه‌هاست. امسال هم، همان كارت در كيفم هست، اما هنوز فيلمی با آن نديده‌ام؛ با اين حال جشنواره و فيلم‌ها و حواشی‌اش را از طريق نوشته‌های منتقدان و نويسنده‌های سينمايی در ويژه‌نامه‌های روزنامه‌ها يا دنيای مجازی دنبال می‌كنم، هم‌چنان كه در سال‌های گذشته هم چنين می‌كرده‌ام. اما امسال، شتاب‌زدگی، پرهيز از خويشتن‌داری، عصبيت، طنازی‌های پرتمسخر، خلاصه كردن جهان در تفريح («بريم يه‌كم بخنديم!») و حرمت نگذاشتن بر مرزهای اخلاقی و حرفه‌ای در نوشته‌های برخی دوستان، از مرز فوران هم گذشته است و «حد نصاب»‌ تازه‌ای بر جای گذاشته (و شك ندارم كه اين‌گونه نوشته‌ها، فقط بخش بسيار كوچكی از فضای مشابهی كه در خود سينمای رسانه‌ها جريان دارد را بازمی‌تاباند). حاصل اين شيوه ناخوش‌احوال روزنامه‌نگاری در تمام اين سال‌ها چنين بوده كه وقتی منتقدی از فيلمی خوشش نيامده، به جای اين‌‌كه آن نفی و رد، تعبيرش را در متن يك جريان متين و طبيعی از اظهار نظر و سليقه بيابد و زمينه گونه‌ای از «ديالوگ» مرئی يا نامرئی بين منتقد و فيلم‌ساز و بيننده/خواننده را فراهم كند، به يك كشمكش عصبی بدل شده است. اما در عين‌حال گمان نمی‌كنم كه آن‌چه در سينمای رسانه‌ها و حاشيه‌های مطبوعاتی آن می‌گذرد فقط در من چنين احساس ناخوشايندی ايجاد كرده باشد؛ سردبير خودمان هم - كه چند سالی‌ست بنا به دلايل خودش، ديگر به سينمای رسانه‌ها نمی‌رود - در اين نوشته‌‌اش، نگاهی ديگر به روان‌شناسی آن دو پديده انداخته است. نوشته‌ای كه اگر خوب در آن نظر كنيم، از جشنواره و مطبوعات هم می‌تواند فراتر ‌رود. يادم باشد فردا كه می‌روم دفتر، بروم در اتاق‌اش را باز كنم و به‌ش بگويم «آقا، اين مطلب‌تون خيلی خوب بود».