چاپ عصر: ويژه نقاشی - دويست‌ويك

Ilia Efimovich Repin
*
Portrait of the Composer
Modest Petrovich Mussorgsky
1881
*

يك‌بار نوشته بودی كه به صاحب‌خانه تلفن كرده‌ای و خبر داده‌ای كه چند روز نخواهی بود و به سفر خواهی رفت. فردايش صاحب‌خانه زنگ زده بوده كه اگر سفر هستی، چرا پنجره خانه‌ات باز است، و تو گفته بودی كه نقاشی كرده‌ای و پنجره را باز گذاشته‌ای تا وقتی كه برمی‌گردی، اتاق از بوی رنگ خالی شده باشد.
*
غروب جمعه سوم مهر است؛ نشسته‌ام (خب البته گاهی قدم می‌زنم) و دارم برای نوشتن همين مقدمه، كليد‌ها را می‌فشارم. نشسته‌ام و فكر می‌كنم كه چرا از تو نخواستم همين مقدمه را بنويسی. مگر نه‌اين‌كه دست‌كم از سه هفته پيش روشن بود كه در دور تازه «چاپ عصر»، هر روز يك نقاشی بر تارك اين وبلاگ آويخته خواهد شد. گمان می‌كنم كه حتی صاحب‌خانه‌ات هم – بعد از ماجرای پنجره‌های باز – تاييد می‌كند كه تو آدم مناسب‌تری برای نوشتن اين مقدمه بودی.
*
دختر جان! چهل سال پيش، در چهل كيلومتری شهری كه حالا تو در آن خانه داری و درس نقاشی می‌خوانی، پسربچه ده‌ساله‌ای زندگی می‌كرد كه بيش‌تر روزهايش به تماشای كار نقاش جوانی می‌‌گذشت كه در كنار مغازه پدرش مغازه داشت (عمرش دراز باد ابوالحسن‌خان؛ هنوز هم همان‌جا مغازه دارد و هنوز هم كار می‌كند). پسربچه، آن‌روزها با آن‌همه كِشتی و آن‌همه زن و مرد روس كه در شهرش می‌ديد، چندان در پی آن نبود بداند كه چرا بيش‌تر كتاب‌های نقاشی كه در مغازه ورق می‌زند، روسی‌ست؛ فقط می‌دانست كه تماشای همان‌ها هم غنيمت است. او در همان مغازه و در لابه‌لای صفحات همان كتاب‌ها بود كه با طرح و رنگ و نقش و نور و بوی نقاشی آشنا و آموخته شد؛ همان‌جا بود كه نام نقاشان زيادی - بيش‌ترشان روس - را به خاطر سپرد. اما پسربچه خجالتی قصه ما چه می‌دانست كه چهل سال بعد، بخش روزانه‌ای برای تماشای نقاشی در وبلاگش خواهد گشود و هنگام نوشتن مقدمه آن، به ياد تو خواهد افتاد كه حالا، چهل‌كيلومتر آن‌سوتر ِ آن مغازه قديمی زندگی و نقاشی می‌كنی...
*
خواهم كوشيد در دوره‌هايی كه هركدام، يك يا چند هفته ادامه خواهد يافت، نكته مشتركی همه نقاشی‌ها را به هم پيوند دهد. برای نخستين روزهای «چاپ عصر / ويژه نقاشی»، گونه بسيار كهن و پرآوازه‌ای را انتخاب كرده‌ام: نقاشی چهره؛ و برای «افتتاح»، و به ياد همان روزهای كودكی، كاری از نقاش نامدار روس، ايليا افيموويچ رپين را بر ديوار اين عصر چهارمين روز پاييز می‌آويزم- اثری كه در يكی از همان كتاب‌ها ديده بودم و هنوزش خوب به خاطر می‌آورم. اما تصوير عالی‌جناب موسورْگسكی را تقديم می‌كنم به خوانندگان ارجمندی از اين وبلاگ كه دستی در موسيقی دارند، و - چشم بد دور! - همه‌شان مثل مودست پتروويچ، شوريده و باحال‌اند؛ چه از آن نيمه اجتماع باشند، چه اين نيمه!